บางกอกน้อย (๑๐) : คลองชักพระ

คนโบราณมักจะเรียกขานย่านถิ่นด้วยความเรียบง่าย คลองชักพระ เรียกชื่อนี้ เพราะมีงานสำคัญในวันแรม ๒ ค่ำเดือน ๑๒ หรือหลังลอยกระทง ๒ วัน คือ การชักพระ หรือแห่พระทางเรือจากวัดนางชี คลองด่าน อันเป็นคลองแยกจากคลองบางกอกใหญ่ ผ่านวัดอัปสรสวรรค์ วัดปากน้ำ เลี้ยวขึ้นไปทางเหนือ ผ่านวัดนวลนรดิศ วัดทองศาลางาม วัดกำแพงบางจาก วัดคูหาสวรรค์ วัดวิจิตร จากนี้ แทบจะไม่มีวัดริมคลองเลย สมัยก่อนเป็นเรือกสวนผลไม้ ผักหญ้า จนเข้าเขตที่เรียกคลองชักพระ จะผ่านวัดเรไร วัดช่างเหล็ก วัดตลิ่งชัน ออกปากคลอง ตรงสามแยกวัดขี้เหล็ก เลี้ยวขวา ตรงนี้คลองจะกว้างขึ้น ผ่านวัดศรีสุดาราม วัดสุวรรณาราม เลี้ยวขวาอีกครั้งออกแม่น้ำใหญ่ ผ่านวัดระฆังโฆษิตาราม วัดอรุณราชวราราม วัดกัลยาณมิตร เลี้ยวขวาเข้าคลองบางกอกใหญ่ ผ่านวัดหงษ์รัตนาราม ไปเรื่อยจนถึงวัดนางชี สมัยโบราณ หรือแม้ในสมัยนี้ บางช่วงคลองน้ำจะเชี่ยวแรง จึงต้องใช้เรือชักลากเรือทรงพระบรมสารีริกธาตุ ต่อเข้าย่านบางกอกน้อย น้ำจะนิ่งลง ฝีพายจึงพายปกติ ในการพาย เฉพาะเรือทรงพระบรมสารีริกธาตุเท่านั้นจะพายท่านกบิน ส่วนเรือพระเถระตามจะพายราบ

กระบวนเรือไม่ซับซ้อนนัก มีเรือชาวบ้านนำ ออกรับบริจาคริม ๒ ฝั่งคลอง เรือทรงพระบรมสารีริกธาตุ และเรือพระเถระชั้นผู้ใหญ่ตาม จากนั้นเป็นขบวนเรือฆราวาสจะยาวสักเท่าไร ขึ้นอยู่กับแรงศรัทธา เพราะหากลงเรือตามขบวน “ชักพระ" ก็ใช้เวลาเกือบทั้งวัน มีจอดพักกินข้าวเอาแรงเป็นพักๆ สมัยก่อนคงเป็นเรือแจวทั้งหมด และต้องใช้ความอุตสาหมาก อุปสรรคสำคัญในการ “ชักพระ” ปัจจุบันนี้คือ สะพานต่างๆ เพราะจะไม่แห่พระบรมสารีริกธาตุลอดใต้สะพานเป็นอันขาด เมื่อใกล้ถึงสะพานใด จะมีคณะฆราวาสเชิญพระบรมสารีริกธาตุขึ้นริมฝั่ง ข้ามสะพานไปรออีกด้าน ยิ่งกว่านั้น คือทางรถไฟฟ้าสมัยใหม่ ก็จะต้อง “ชักพระ” ขึ้นไปถึงหลังคาสถานี ให้แน่ว่าเหนือกว่าขบวนรถไฟฟ้า โดยมี ๒ สถานีคือ สถานีบางไผ่ และ สถานีบางขุนนนท์ น่านิยมนักที่ทั้ง ๒ สถานีทำทางข้ามรางใต้หลังคาสำหรับงานประเพณี “ชักพระ” นี้

๒ ฟากฝั่งคลอง ชาวบ้านจะตั้งโต๊ะหมู่บูชาตรงหัวสะพานหน้าบ้าน หากเป็นวัด จะมีคณะสงฆ์สวดพระพุทธมนต์รับขบวนเรือตลอดแนว โชคดีเหลือเกินที่อยู่ริมคลองชักพระ มองเห็นขบวนเรือผ่านหน้าวัดตลิ่งชัน ขบวนเรือสง่างาม มีเห่เรือให้จังหวะด้วยกาพย์เห่เรือเจ้าฟ้าธรรมาธิเบศร์ ฝีพายจากกองทัพเรือแต่งกายอย่างโบราณ ดูแล้วคงจะเคยเป็นประเพณีหลวง เจ้านายเป็นเจ้าภาพ จึงมีการเห่เรือ #บางกอกน้อย #อยู่อย่างไทย #เรือนบางระมาด

อ่านเพิ่มเติมที่ www.ruenbangramat.com