หวนเยือนสุโขทัย (๓) : ถิ่นฐาน ที่ตั้ง (๒)

เมืองเก่าสุโขทัยตั้งอยู่บนที่เอียงลาดจากเชิงเขาด้านตะวันตก หน้าฝนน้ำจากภูเขาจะไหลลงมาสู่ตัวเมืองผ่านลำน้ำ ลำพัน ก่อนที่น้ำจะไหลถึงตัวเมือง จะผ่านอ่างเก็บน้ำที่เราคุ้นเคยกันดี คือ สรีดพงษ์ และรอบเมืองเก่าเอง ยังมีคูเก็บน้ำอีก ๓ ชั้น ก่อนจะไหลผ่านตัวเมืองไปปลงแม่น้ำยมทางด้านตะวันออก การชักน้ำจากภูเขานี้ถือเป็น “จุดเด่น” ของเมืองสุโขทัย ศรีสัชนาลัย ก็ตั้งอยู่บริเวณเชิงเขาพระศรีทางด้านตะวันตก มีคูเมืองล้อมไว้สำหรับเก็บน้ำ และในอาณาศรีสัชนาลัยยังมีบึงอยู่มากมายเก็บน้ำไว้ใช้ ก่อนไหลลงสู่น้ำยมทางทิศตะวันออกเช่นกัน การตั้งมืองบนที่ลาดนี้ “ไม่แปลกใหม่” อาจเห็นได้จาก นครธม ซึ่งตั้งอยู่เชิง พนมกุเลน อันเป็นต้นกำเนิดแม่น้ำเสียมเรียบซึ่งจะไหลลงโตนเลสาป บึงน้ำขนาดใหญ่ทางตะวันตก รอบประสาทนครวัดเอง ก็มี “บาราย” รอบ และอีกหลายแห่ง เพื่อเก็บน้ำไว้ใช้ในฤดูแล้ง การตั้งเมืองไกลจากแหล่งน้ำจืดขนาดใหญ่ โตนเลสาป นี้ ก็เพราะในฤดูน้ำหลาก น้ำจะเอ่อสูงมาก จนเป็นอันตรายต่อเมือง

เทคโนโลยี การตั้งเมือง นี้ คงมีเค้า หรือ ต้นกำเนิด จาก อารยธรรมเชมรโดยไม่ต้องสงสัย เพราะ เขมร หรือ ขอม นั้น เก่าแก่กว่าสุโขทัยเป็นอันมาก หากยึดเอา “นครธม นครวัด” เป็นศูนย์กลาง สุโขทัย ก็คือ เมืองชายขอบในอารยธรรมเขมรนั่นเอง รู้ได้อย่างไร ว่าเป็นชายขอบ #แสงสรวงสัชชนาไลย #เรือนบางระมาด

อ่านเพิ่มเติมได้ที่ www.ruenbangramat.com