หวนเยือนสุโขทัย (๖) : ต้นวงศ์พระร่วงเจ้า

ในศิลาจารึกหลักที่ ๒ หรือ จารึกวัดศรีชุมเล่าต่อว่า พ่อขุนบางกลางหาวเจ้าเมืองบางยาง และพ่อขุนผาเมืองเจ้าเมืองราด ซึ่งเป็นโอรสของพ่อขุนศรีนาวนำถมต้นวงศ์ผู้ก่อตั้งนครสองอัน ศรีสัชชนาไลยศุโขไท ได้ร่วมมือกันกำจัดขอมสบาดโขลญลำพงที่อาจหาญยึดนครสองอันไป เมื่อได้ชัยชนะแล้ว พ่อขุนผาเมืองได้ยกเมืองให้แก่พ่อขุนบางกลางหาว ทั้งยังเฉลิมพระนามใหม่ โดยใช้นามของตนอันแสดงถึง “การกินดอง” กับอาณาจักรเขมร คือ กมรเตงอัญศรีอินทรบดินทราทิตย์ แก่พ่อขุนบางกลางหาว ว่า “ศรีอินทราทิตย์” เหตุการณ์นี้บอกอะไรเราบ้าง?

1. ศรีสัชชนาไลยศุโขไทย่อมมีความสำคัญในระดับหนึ่ง
   

2. ท่ามกลางบ้านเมืองน้อยใหญ่บนที่ราบนี้ พ่อขุนบางกลางหาวคง “ไม่ธรรมดา” น่าจะได้รับความเคารพจากบ้านเมืองอื่นๆ โดยรอบ
   

3. พ่อขุนผาเมืองและพ่อขุนบางกลางหาวน่าจะมีความเกี่ยวดองกัน
   

ประเด็นแรก ดังเอ่ยไปแล้วในตอนที่ ๕ นครสองอันนี้ มีความสำคัญทางการค้าเป็นมั่นคง เพราะเป็นจุดต่อแดนระหว่างทะเลอันดามันและแผ่นดินภายใน ประเด็นที่สองชัดเจนในตัวมันเองว่า พ่อขุนบางกลางหาว “กล้างัด” กับขอมสบาด และประเด็นที่สาม มีคนเอ่ยไว้ว่า นางเสืองมเหสีของพ่อขุนบางกลางหาวเป็นน้องสาวของพ่อขุนผาเมือง พ่อขุนผาเมืองนั้น เป็นเขยทางอาณาจักรขอมเขมร คือมีมเหสีเป็นพระธิดากษัตริย์ขอม ครองเมืองราด การที่ท่านยกนครสองอันนี้ให้แก่พ่อขุนบางกลางหาว และเฉลิมพระนามให้ด้วย ย่อมแสดงว่า ท่านอยู่ในฐานะที่เหนือกว่า เมืองราด ย่อมมีความสำคัญกว่า ประเด็นที่สนใจกันมาก คือ เมืองราด อยู่ที่ไหน

มีปราชญ์หลายท่านวิเคราะห์ไว้น่าสนใจ เสนอว่าเมืองราดน่าจะอยู่แถวเมือง นครไทยบ้าง หล่มเก่าบ้าง ทุ่งยั้งบ้าง แต่เมื่อดูจากตำแหน่งที่ตั้งแล้ว ไกลออกไปทางตะวันออกเฉียงเหนือ / ใต้ ของสุโขทัยมาก ซึ่งไม่น่าจะเป็นไปได้ สถานะของเมืองราดและ เขยเมืองขอม ช่วยให้พอจะคาดเดาว่าเมืองราดน่าจะอยู่ในอาณารัศมีมณฑลของ นครธม

นอกจากนี้ บริเวณเมืองโคราชเก่า แถบ อ.สูงเนิน ยังพบร่องรอยแหล่งตัดหิน และปราสาทเมืองแขก จาก อ.สูงเนินนี้ สามารถเดินทางขึ้นไปทางเพชรบูรณ์ และออกซ้ายไปเมือง บางมูลนาก ลุ่มน้ำน่านในพิจิตร ได้ จากนั้นก็ไม่ไกลจาก สุโขทัย ในลุ่มน้ำยม

การรบขับไล่กับขอมสบาดโขลญลำพง ก็คงต้องกินเวลาอยู่ ไม่ใช่รบกัน 3-4 วัน ชนะ ข้อวิเคราะห์ของ จิตร ภูมิศักดิ์ นี้ น่าสนใจมากทีเดียว เพราะ รัศมีมณฑลที่ใกล้กับ นครธม ย่อมแสดงถึง ศักดิศรีเหนือกว่า ศรีสัชชนาไลยศุโขไท อันเป็นเมืองชายขอบแห่งอารยธรรมเขมร #แสงสรวงสัชชนาไลย #เรือนบางระมาด

อ่านเพิ่มเติมที่ www.ruenbangramat.com