เติมปัญญา

นิสัยติดตัวมาแต่เด็กแต่น้อยคือ อ่านหนังสือ นั่งย้อนทวนความไป เมื่อไรและทำไมจึงชอบอ่านหนังสือ? คงเป็นเพราะการเล่าเรียนในโรงเรียนหลวงสวนกุหลาบวิทยาลัย ซึ่งมีการเแข่งขันค่อนข้างสูงนับแต่สอบเข้าและระหว่างเรียน เด็กที่เติบโตในช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่ ๒ เป็นต้นมา ได้รับการบ่มเพาะปลูกฝังให้เรียนหนังสือ สอบเข้ามหาวิทยาลัย และรับราชการ ทั้งในช่วงปี ๒๕๒๐ - ๒๕๔๐ เป็นช่วงที่มีเด็กมาก ที่นั่งในมหาวิทยาลัยรัฐไม่เพียงพอ การสอบแข่งขันขับเคี่ยวกันหนัก นี่คือ ที่มาแห่งการอ่านหนังสือแบบทรหดจนกลายเป็นนิสัย

สมัยเรียนมัธยม เมื่อเก็บเงินได้สักหน่อยก็จะแวะไปร้านหนังสือต่างๆ ย่านหลังวังบูรพา อาทิ รวมสาส์น แพร่พิทยา โอเดียนสโตร์ และคลังวิทยา หนังสือสมัยก่อนเย็บเล่มแน่นหนาคงทน หลายเล่มยังเก็บมาจนทุกวันนี้ เมื่อไปเรียนต่างประเทศ ก็จะเข้าร้านหนังสือทุกวัน มีสำนักพิมพ์หนึ่ง ชื่อ Reclam ของเยอรมนี จะพิมพ์หนังสือวิชาการต่างๆ เป็นเล่มเล็กๆ ขนาดเท่าฝ่ามือ ตัวหนังสือเล็ก อัดกันแน่นๆ ทว่า ราคาไม่แพง ช่วยให้นักศึกษาซื้อได้ ในประเทศต่างๆ ทางยุโรป มีร้านหนังสือสวยๆ มากมาย ที่ชอบมากสุดคือร้าน Shakespeare and Company หน้ามหาวิหาร Notre Dame กรุงปารีส ไป ปารีสทุกครั้ง ต้องแวะไปร้านนี้ ซื้อหนังสือ รองมาคือ ร้านหนังสือเก่าที่เมือง Freiburg ใช้เวลานาน หลายชั่วโมงในร้าน คนขายก็ใจดี ไม่เคยหน้าบึ้งหน้าตึง

เมื่อเริ่มเข้าสู่วัยผู้ใหญ่ ร้านหนังสือต่างๆ เริ่มปิดตัวลงด้วยเทคโนโลยีออนไลน์เข้ามาแทนที่ นอกจาก Asiabooks แล้ว ก็แทบจะไม่ได้ไปที่ไหนอีกเลย

“หนังสือ” เป็นของลเมียดลไม ต้องอ่านไล่เรียงไปที่ละบรรทัด ย่อหน้า หน้า และบท เมื่ออ่านไป อาจต้องย้อนกลับมาอ่านใหม่ อย่างฝรั่งเรียก “back and forth” “เนื้อถ้อย” ของหนังสือ จะไม่เดินมาหาเรา เราจะเดินเข้าไปหาเขา พยายามอ่าน เพื่อเข้าใจเขา เขาไม่ยัดเยียดเรา เราต้องคิดตาม คิดแย้ง คิดใหม่ คิดย้อน สลับวนไปมาจนเกิดเป็น “ความคิด” ของเราเอง ที่มีต่อหนังสือเล่มนั้น ในวัฒนธรรมการอ่านของเยอรมันมีงานประเภทหนึ่งเรียกว่า Sekundärliteratur หรือหนังสือวิจารณ์ ซึ่งเราจะ “เลือก” “ซื้อ” มาอ่านหรือไม่ก็ไม่มีใครว่ากล่าว

ยุคของฉัน เป็นยุคที่เดินช้า ทุกอย่างผ่านการบ่มเพาะ ลเอียดลออ รอบคอบ เมื่อก้าวสู่โลกสมัยใหม่ที่ทุกอย่างมี “ลอยลมลอยฟ้า” ออนไลน์ ซึ่งน่าจะดีใจเพราะสดวกสบายขึ้น แต่กลับกลายเป็นว่า “ข่าวลวงข่าวหลอก” ถูกยัดเยียดเข้ามาไม่เว้นโมงยาม

“เหนื่อย” ในการรับข้อมูล บางครั้ง การกลับไปอ่านหนังสือนานๆ ช่วยให้รู้สึกว่าได้พักใจและเติมปัญญา #เรือนบางระมาด

อ่านเพิ่มเติมที่ www.ruenbangramat.com