เสียงระฆังย่ำห่าง ถี่ขึ้น ดังชัดมาจากวัดตลิ่งชัน ‘ตี ๕ แล้วสินะ’ จันนวลตื่นแต่ย่ำรุ่งเสมอมา ไม่ว่าจะที่เยอรมนี ฝรั่งเศส ไทย ด้วยติดนิสัย ‘ตื่นสายหยิบจับอะไรไม่ถูก’ เธอบอกไฮน์ริชอย่างนี้เสมอ และไฮน์ริชก็ไม่เคยเข้าใจว่าทำไมจันนวลต้องตื่นเช้าขนาดนั้น
ผลักหน้าต่างบานกระทุ้งออกไป แสงโคมส่องปากคลองซอยฝั่งตรงข้ามยังส่องสว่าง แนวไม้ร่มครึ้มฝั่งบ้านท่านขุนบริรักษ์ บังเรือนปั้นหยาสวยงามเสียสิ้น แต่ก็เป็นส่วนตัวดี ‘โอย ขโมยขโจรที่ไหนมันจะกล้าขึ้นบ้านท่านขุนฯ ผีดุออกจะตาย ผีก็ดุ หมาก็ดุ’ ยายอ่อนผู้ประสบมากับตัวยังเอ่ยเมื่อวันก่อน
“จริงๆ นะคะ ตอนนั้นคุณหนูยังเล็ก ท่านขุนฯ เพิ่งเสียไปได้ไม่นาน สมัยก่อนท่านมักเอามะพร้าวมาฝากขายบ้านเรา มะพร้าวฝั่งนั้น เนื้อดี ขูดเนื้อแกงอร่อย” ยายอ่อนว่า
จันนวลมักจะมองเลยเข้าไปในคลองซอย สงสัยอยู่ในทีว่าจะไปออกที่ไหน เดียวนี้ ถนนหนทางตัดซ้อนทับกันไปหมด
“สมัยก่อน ไปได้ถึงวัดไชยทิศเลยครับคุณหนู เดี๋ยวนี้ตื้นเขินหมดแล้ว เข้าไปได้หน่อยก็ติดหมู่บ้าน สมัยก่อนพ่อกระผมเคยพายเรือพาคุณหนูไปเก็บกะท้อนในสวนฝั่งนั้น จำได้ไหมครับ” นายศุขฟื้นความจำเมื่อวันก่อน
‘จริงสินะ ตาชดเคยพายเรือพาจันนวลและพี่ๆ ไปเที่ยวเล่นเก็บกะท้อน กล้วย หรือแม้แต่ทุเรียน’
กลิ่นเตาฟืนโชยล้อลมมา ยายอ่อนคงติดเตาต้มน้ำอย่างเคย
‘เข้าปลายฝน สงสารหมาแมวค่ะ อากาศค่ำ น้ำค้างจัด เย็นชื้น ให้พวกมันซุกใกล้ได้ไออุ่น น้ำต้มไว้ก็ได้กิน’
เสียงโทรศัพท์ดังขึ้นแต่เช้า จันนวลยิ้มเมื่อเห็นชื่อ
“Bonjour Madame” เสียงปลายสาย ไม่ใช่ใครอื่น นัยน์ สหายหนุ่มใหญ่
จันนวลเอ่ยทักทายอารมณ์ดี
“นวล สนไหม เราจะพานักศึกษาโบราณคดีและจิตรกรรมขึ้นเมืองเหนือ เมืองเหนือ แบบ Upper Siam นะ จะพาไปดูงานศิลปะที่อุทยานศรีสัชนาลัย นั่งรถไฟไปสวรรคโลก บ้านนวลไงล่ะ”
จันนวลตื่นเต้นยิ่งกว่านักศึกษาเสียอีก
“อะไรนะ รถไฟเหรอ โอยกี่ชั่วโมงถึงอะ ถึงสวรรคโลกเลยหรือ ตื่นเต้นจัง”
“ราว ๗ ชั่วโมงน่ะ นวล มันมีจอดด้วยไง เราจะจองเหมาตู้เลยนะ เขามีบริการลากตู้เพิ่มด้วยนะ” นัยน์พยายามชักชวนล่อใจ
“เอาสิ น่าสนุกนะ ฟังนัยน์บรรยายไปตลอดทางก็สนุกแล้ว”
แสงเช้าสาดทาบสถานีรถไฟหัวลำโพง ‘Hauptbahnhof’ สถานีรถไฟกลางประจำเมืองช่างงามสง่า คลุ้ายสถานีรถไฟเมือง Frankfurt
“พี่ศุขจอดข้างๆ สถานีก็ได้คะ นวลเดินเข้าไปเอง” นายศุขคนรถมองหาที่จอดรถ
“เดี๋ยวผมเดินไปด้วยดีกว่า มีคนเดินเกะกะ ปะปนกัน คุณหนูจะไม่คุ้น”
ความจน ความรวยอยู่ซ้อนกันแค่พื้นกั้น ด้านล่างเป็นระบบรถไฟใต้ดินทันสมัย ที่คนจนก้าวลงไปไม่ถึง ด้านบนเป็นระบบรถไฟบนดิน เร็วบ้าง ช้าบ้างตามกำลัง และผู้มีอันจะกินไม่คิดจะขึ้น ชาวบ้านในเสื้อเก่าคร่ำคร่า บ้างนั่ง บ้างนอน บนม้านั่งไม้ ใบหน้าคร้ามแดด สายตาเป็นมิตร ไม่เมินเฉย
“รถไฟเที่ยวกี่โมงครับ” นายศุขเอ่ยถาม
“เห็น นัยน์ว่า ๑๐ โมงกว่าค่ะ พี่ศุข อ้าวนั่น ค่ะ นัยน์อยู่นั่น”
นายศุขลากลับเมื่อจันนวลพบนัยน์แล้ว
ร่างสูงโปร่ง เกล้ามวยต่ำหลวม สวมเสื้อป่านเขียวตอง รับกับกางเกงยาวสีกากี จันนวลดูทมัดแทมง ยิ่งสวมหมวกปีก ยิ่งทำให้ดูระหงแปลกตา ต่างจากหญิงไทยทั่วไป นัยน์โบกมือทักทาย เมื่อเห็นจันนวล
“ถึงก่อนเวลา เธอนี่เลือดเยอรมันแรง” นัยน์แซว ทว่ากลับสอึกไป กลัวว่าจะไปสะกิดแผลเรื่องไฮน์ริชซึ่งเสียชีวิตไปด้วยอุบัติเหตุแข่งรถ
“จันนวล ‘รู้’ กลัวนัยน์จะเสียหน้า จึงหัวเราะรับ ยิ่งทำให้เธอดูอ่อนวัยลงกว่าเดิม
“นี่ นวล มาทางนี้ ผมจะพาเดินดูของสวยของงาม” นัยน์เอ่ย
“มีอะไรน่าดู คนนอนบนเก้าอี้ ลังกระดาษ ถุงสีรุ้งนี่นะ” นวลเอ่ยแซว
“เฮ้ย มีอะไรน่าดูกว่านั้น”
จันนวลเดินเคียงนัยน์ไปทางหน้าสถานี ชี้ให้ดูอาคารฝรั่งเก่าคร่ำ รับกับโค้งถนน
“นวลเห็นไหม คนสมัยก่อนมีรสนิยมเป็นเลิศ สร้างตึกรามบ้านช่องให้รับกับสถานี โค้งนี่เป็นชุมทางเลยนะนวล สมัยก่อนตลอด ถนนพระราม ๔ นี่เป็นทางรถไฟสายปากน้ำ เลยนะ สร้างก่อนรถไฟสายเหนือที่เรากำลังจะไปอีกนะ
เล่ากันว่า พระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๕ ท่านเสด็จฯ รถไฟสายนี้ไปปากน้ำบ่อย ช่วงก่อนเกิดวิกฤตการณ์ ร.ศ. ๑๑๒” นัยน์เล่า
นัยน์ดูดื่มด่ำเรื่องราวในอดีต “เพราะ เรื่อง ร.ศ. ๑๑๒ นี่ล่ะ ทำให้สยามตอนนั้น ต้องเร่งสร้างทางรถไฟ ไม่อย่างนั้น โดนฝรั่งงาบไม่เหลือ”
“ถัดจาก ถนนพระราม ๔ ด้านหลังตึกแถว ฝั่งนั้นเป็นคลองหัวลำโพง ผ่านคลองเตย ไปออกแม่น้ำเจ้าพระยาอีกด้านได้ สมัยก่อน รถไฟ เรือ เป็นหัวใจการขนส่งเดินทางเลย” นัยน์เล่าด้วยน้ำเสียงชื่นชม
อนุสาวรีย์ช้าง ๓ เศียร ขนาดไม่ใหญ่นัก ตั้งเด่นเป็นสง่าอยู่ตรงหน้าจันนวล น้ำพุรอบฐานพุ่งเข้า ดูคล้ายน้ำดื่มบนถนนต่างๆ ในปารีส โลซานน์ ซูริก
“นี่อนุสาวรีย์ตราแผ่นดินสมัยรัชกาลที่ ๕ คงสร้างขึ้นเป็นอนุสรณ์แด่พระองค์ท่าน ทรงเอาจริงเอาจังมากเรื่องกิจการรถไฟ สร้างเป็นท่อน้ำประปาให้ประชาชนในสมัยสักประมาณ รัชกาลที่ ๖ ได้มีน้ำสะอาดใช้ ไม่ไปกินใช้นำ้คลอง สมัยสงครามโลกครั้งที่ ๒ หน้าสถานีนี่เป็นหลุมหลบภัยด้วยนะ แข็งแรงใช้ได้ทีเดียว” นัยน์เล่าเพลิน
“เธอนี่ช่างรู้ช่างเล่านะ นัยน์” จันนวลเอ่ย ขณะเดินกลับเข้าตัวสถานี เมื่อเดินเข้าใกล้ถึงทางเข้า จึงสะดุดเข้ากับภาพ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เด่นเป็นสง่าเหนือโค้งประตู
‘หากแผ่นดินนี้ไม่มีท่าน จะเป็นอย่างไรนะ’ จันนวลคิดพลาง
บรรดานักศึกษาโบราณคดีและมัณฑณศิลป์ทยอยมากันครบ ๒๕ คน นัยน์แนะนำให้ทุกคนรู้จักจันนวล สักพักเจ้าหน้าที่การรถไฟจึงนำไปยังขบวนรถไฟ ตู้พิเศษ
“เอาล่ะ นี่เป็นขบวนรถไฟสายเหนือ ที่ไม่ได้ไปเชียงใหม่ เอ คงต้องเรียกว่า สายเมืองเหนือสินะ ชื่อ สายกรุงเทพ สวรรคโลก ศิลาอาสน์ จุดหมายของเรา คือ สวรรคโลก นะพวกเรา !
จันนวลรู้สึกผ่อนคลาย สบายทุกครั้งเมื่อได้นั่งรถไฟ ไม่ว่าจะที่ไหนๆ ในยุโรป ผู้คนมักจะเดินทางด้วยรถไฟเป็นส่วนมาก ในไทย รถไฟทำให้จันนวลคิดถึง แม่ แม่หอม ที่มักจะนั่งปักผ้าในขบวนรถไฟ พร้อมตะกร้าของกินใบใหญ่ จันนวลมักจะนั่งพิงแม่จนหลับไป เมื่อต้องนั่งรถไฟไปหาพ่อ ที่รับราชการที่พิษณุโลก
รถไฟสปรินเตอร์แล่นด้วยความเร็วพอตัว ผ่านทุ่งนาเขียวสุดตา ‘ทรัพย์ในดินสินในน้ำ’ อย่างที่พ่อเคยพูดเสมอ ‘บ้านเมืองเรา อยากปลูกอะไรก็โยนเม็ดลงไปบินดิน เดี๋ยวก็งอก’
นัยน์คุยกับนักศึกษาเพลิน ตอบคำถามต่างๆ ดูไม่เหน็ดเหนื่อย
“เอาล่ะ เด็กๆ เรากำลังจะถึง สถานีสำคัญ ใครรู้บ้างว่าสถานีอะไร” นัยน์ถาม
เสียงนักศึกษา แย่งกันตอบ ถูกบ้างผิดบ้าง เสียงหนึ่งดังขึ้น “บ้านภาชี”
“ถูกต้อง ทำไมถึงรู้จัก” นัยน์ถามต่อ
“ทางผ่านบ้านครับ บ้านผมอยู่อุดร ผ่านสถานีนี้ทุกครั้งที่นั่งรถไฟกลับบ้าน”
“แหม เจอตัวจริง สถานีบ้านภาชีนี้เป็น ชุมทางรถไฟใหญ่ทีเดียวในสมัยก่อน สายหนึ่งแยกไป อิสาน ส่วนอีกสายขึ้นไปทางเหนือ สุดทางที่เชียงใหม่ ๒ สายนี้เป็นหัวใจการเดินรถไฟเลยทีเดียว”
นัยน์เล่นถาม-ตอบกับนักศึกษากันเพลิน
“เบื่อไหมนวล” นัยน์เอ่ยถามขณะรถไฟแล่นขึ้นเหนือไปเรื่อย ผ่านกลางเมืองจังหวัดต่างๆ ที่น่าตื่นตาตื่นใจคือ พระปรางค์สามยอด ลพบุรี
“งามจริง ปราสาทเขมร” จันนวลเอ่ยขึ้น
“ไม่เบื่อ ฉันนั่งรถไฟแต่เด็ก สมัยก่อนแม่พาขึ้นไปเยี่ยมพ่อที่พิษณุโลกบ่อยๆ อยู่ในยุโรป ก็นั่งจนปรุแล้ว” จันนวล
“เธอนี่ ยังหลงใหลศิลปะเขมรไม่เปลี่ยนเลยนะ” นัยน์เอ่ย
Comments