กรัน อึกอัก เสไป “ไม่ครับ ผมแค่จtบอกว่าให้ระวัง เผื่อมีแมลง สัตว์เลื้อยคลาน แถวนี้หญ้ารก เอาไม้นี่ไว้ เขี่ยพวกใบไม้สุมๆ นี่ครับ ผมกลัวจะมีงู”
“ขอบคุณค่ะ คุณรอบคอบดีจัง ฉันมัวแต่จะทำตามเด็กๆ”
ใบหน้าของกรัน แดงเรื่อ ดูเขินอาย ไรหนวดเขียวครึ้ม ดูมีเสน่ห์อย่างหนุ่มใหญ่ท้องถิ่น
“เอาล่ะๆ ไหนใครเห็นอะไร ลองบอกผมมาที” เสียงนัยน์เรียกสติจันนวลคืนมา
“เจดีย์ แล้ว ก็เจดีย์ แล้วก็เจดีย์ ครับ” นักศึกษาคนหนึ่งเอ่ย พร้อมเสียงหัวเราะครืนตามมา
“เออ รู้ว่าเจดีย์ ไม่ใช่ ตู้เย็น” นัยน์แซวรับ
“หนูว่าเจดีย์รายต่างๆ นี่ รูปทรงไม่เหมือนกันเลยค่ะ แต่ก็เรียงกันเป็นแนวดี” นักศึกษาสาวอีกคนกล่าว
“๗ แถว ๗ ยังไงครับ” อีกคนหนึ่งกล่าวขึ้น
นัยน์ส่งไม้ต่อให้กรัน “ผมจะตอบคำถามไหนก่อนดี เอาเรื่อง ๗ แถวก่อนดีไหม ดูแล้วน่าจะง่ายที่สุด ทุกคนลองดูนะครับ เรามองแบบกว้างก่อน พื้นที่นี้แบ่งออกเป็น กี่ส่วนหลัก มีใครตอบได้บ้าง” กรันกระตุ้นความอยากรู้ของนักศึกษา แต่มีเพียง “ความเงียบ”
จันนวลแทรกขึ้น “๒ ส่วน หรือเปล่าคะ”
“คุณนวลดูยังไงครับ” กรันถามกลับ
“หากมองเชิงพื้นที่ก่อน ก็คล้ายวัดช้างล้อมที่ผ่านมา คือ ด้านหน้าเป็น วิหาร ด้านหลังเป็นส่วนของเจดีย์”
“เก่งจังเลยครับ ช่างสังเกตมาก” กรันยอ
“เออ จริงด้วยสิ ผมก็ไม่เคยนึกเรื่องนี้เลย” นัยน์แทรกและเสริมต่อ “เออจริงสิ หากมองเป็น ๒ ส่วนก่อน จะเห็นว่าข้างพระวิหารมี เจดีย์ราย ๒ แถวขนาบแต่ละข้าง นับได้ ๔ ในส่วนที่พระเจดีย์ประธานบัวตูม มีล้อมไว้ ๓ แถว ซ้าย ขวา และหลัง รวมเป็น ๗ จริงๆ ด้วย นวล”
จันนวลนึกขึ้นได้จะอย่างไรก็ไม่รู้ ลึกๆ แล้วรู้สึกคุ้นเคยกับที่นี่มาก ...ก็เท่านั้น “ตอบตามความรู้สึกน่ะ นัยน์”
“ใช่ครับ ผมก็คิดอย่างเดียวกัน คราวนี้ เราจะมาลองจัดกลุ่มกันดูนะครับ ยกเจดีย์ประธานไว้ก่อน ลองดูเจดีย์ราย ทั้ง ๗ ว่า มีลักษณะร่วม ลักษณะต่างอย่างไร ?”
พักหนึ่ง ผ่านไป ความเงียบ และความอยากรู้ซ่อนอยู่ในแววตาของนักศึกษา
“เอาล่ะ ผมจะถามเป็นข้อๆ ดีไหมครับ หากเราไม่นับองค์พระเจดีย์ประธาน เจดีย์รายรอบทั้ง ๗ แถวนี้ มีขนาดแตกต่างหรือเหมือนกันไหมครับ” คำถามนำเริ่มได้ผล
“ไม่เท่ากันค่ะ มีใหญ่ เล็กลดหลั่นกัน” นักศึกษาหนุ่มตอบ
“แบบก็ไม่เหมือนกันครับ โห ต่าง style กันเลย” อีกคนรีบแทรก กลัวน้อยหน้า
“เริ่มสนุกแล้วสิ เด็กๆ เห็นไหม เสือสวรรคโลก ลุ่มน้ำยม คนนี้ไม่ธรรมดา” นัยน์แซวนายกรัน
“ใช่ครับ ขนาดต่างกัน แล้วแบบไหน มีมากที่สุดครับ”
“ทรงดอกบัวตูมครับ อาจารย์ แต่ดอกบัวดูเล็กๆ นะครับ”
“ใช่เลยครับ เจดีย์ทรงดอกบัวตูมเป็นแบบที่มีมากที่สุดในบริเวณนี้ แต่ขนาดจะไปแข่งกับพระเจดีย์ประธานไม่ได้”
“ใหญ่เล็กน่าจะเป็นเรื่องยศศักดิฐานันดร” จันนวลเอ่ยไปแทบไม่ได้คิด
สายตาออกอ้อนวอน ดูเป็นสีน้ำตาลเข้มมองมาทางจันนวล ทั้งยิ้มเชิงพอใจเชิงทึ่ง
“ผมอยากให้ดูเจดีย์บัวตูมที่มุมซ้ายนั่น เป็นองค์ที่เรียกได้ว่าสมบูรณ์รองจากองค์ประธานเลยที่เดียว ตำแหน่งประจำมุมถือว่าสำคัญมากนะครับ คือทิศทั้ง ๔ ผมคิดว่าผู้สร้าง คือคนที่อุปถัมภ์ หรือเรียกง่ายๆ ว่า sponsor น่าจะเป็นคนสำคัญในระดับหนึ่ง” กรันบรรยาย ทั้งอภิปราย
“นัยน์ ตำแหน่งอย่างนี้ดูคล้ายแบบ mamdala เลยนะ” จันนวลกระซิบนัยน์
แค่กระซิบ ก็ทำให้หนุ่มอีกคน “เขว” ได้ แล้วรีบดึงสมาธิกลับมาที่การบรรยาย
“แหงสิ นวล mandala ชัดๆ คติศูนย์กลางจักรวาล” นัยน์ตอบ
“เนอะ แล้วดูเจดียข้างหน้าสิ องค์เล็กลงกว่าองค์มุมนี้อีก ดูไปดูมาเล็กกว่า องค์ที่อยู่ถัดไปด้วย ตำแหน่งต้องมีความหมายซ่อนไว้แน่ๆ” จันนวลวิเคราะห์
“จริงด้วยสินวล ลองดูขนาดในแต่ละแถวข้างองค์เจดีย์ประธานสิ จะมี ๓ องค์ใหญ่ ๒ องค์เล็กแทรก แถวหลังก็เหมือนกัน ดูสินวล” นัยน์เสริม
เสียงกรันดังขึ้น “สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงสันนิษฐานว่าวัดเจดีย์ ๗ แถวนี้ เป็นสุสานหลวง แต่ส่วนตัว ผมไม่เห็นด้วยเท่าไรนัก” กรันเอ่ย
“ใช่นายกรัน ผมก็คิดแบบนั้น สุสานไม่น่าจะอยู่ในแนวแกนเดียวกับ พระเจดีย์ช้างล้อม และเจดีย์เขาสุวรรณคีรี” นัยน์ต่อเสริมความเห็น
“เด็กๆ ว่ายังไงกันค่ะ ฟังคนแก่คุยกันจะเบื่อแย่” จันนวลเย้าเด็กนักศึกษา
“ไม่เบื่อครับ แต่ละท่านความรู้แน่นๆ ทั้งนั้นเลยครับ พลางก้มหน้าร่างภาพพระเจดีย์หลัก รอง รอบ” เด็กหนุ่มเอ่ยขึ้น
“หนูว่าเจดีย์ดอกบัวประธานองค์นี้ อ่อนหวาน ดูเรียบๆ เหมือนหญิงสูงศักดิ์” นักศึกษาสาวจินตนาการไกล
“ผมคิดแบบนั้นนะ อาจจะเป็นมเหสีเทวี พระธิดา ของพ่อขุนครองเมืองนี้ก็เป็นได้” กรันออกจะเห็นด้วย พลางสายตาจับที่จันนวล
“นัยน์ ดูสิองค์ประธานเท่านั้นนะ ที่มีขั้นบันได ๒ ฝั่งด้านหน้า” จันนวลสังเกต
“ใช่นวล ผมว่าคงไว้ให้คนขึ้นไปวางเครื่องบูชา” นัยน์คิด
“ฉันกลับคิดว่า หากเราใช้รูปแบบ mandala เจดีย์ประธานก็คือ ศูนย์กลางจักรวาล เขาพระสุเมรุ ใช่ไหม นัยน์ ชื่อนี้ถูกต้องไหม บันไดด้านหน้าอาจหมายถึงเขาพระสุเมรุก็เป็นได้นะ นัยน์”
“น่าคิดจริงๆ ครับ คุณนวล” กรันออกจะเห็นด้วย
“มีใครสังเกตุเห็น เจดีย์แบบอื่นๆ อีกไหมครับ” นัยน์ชวนนักศึกษาชมเจดีย์รายต่อ
“นี่ค่ะ เหมือนหน้าโรงละครแห่งชาติเลยค่ะ” นักศึกษาสาวเอ่ยขึ้น
“ช่างสังเกตุจริงๆ เลย สาวน้อย” นัยน์แซว
Commentaires